Medeoprichter Patroon Legal Design
‘Wees er snel bij’, zegt Savannah Koomen tegen werkgevers die nog geen groene arbeidsovereenkomst hebben. Dan kun je het nog op jouw manier doen. En dan heb je het gedaan, omdat je het graag wilt en niet omdat het moet. Het duurt namelijk niet lang meer voordat de duurzaamheidsafspraken in de cao’s komen. Vakbonden en werkgeversorganisaties zijn al in gesprek. Een extra goede reden om voor een groene arbeidsovereenkomst te kiezen, zegt Koomen: ‘ Steeds meer werknemers vinden het belangrijk.’
Verzekeraar Achmea heeft al een groene cao waarin staat dat alle werknemers vanaf dit jaar eenmalig een klimaatbudget krijgen van 2500 euro netto. Bij energieleverancier Eneco is er voor auto’s die het milieu te veel vervuilen geen parkeerplek meer. Koomen: ‘Als persoon sta ik daarachter, en het past ook bij een bedrijf als Eneco. Maar wij proberen via onze groene arbeidsovereenkomst vooral te belonen en niet te straffen.’
Groene arbeidsovereenkomst
‘Wij’ is in dit geval Patroon Legal Design, het bedrijf waarvan Koomen medeoprichter is en dat in december 2021 de primeur had van de groene arbeidsovereenkomst. Enkele honderden organisaties hebben de gratis template inmiddels gedownload. En Patroon heeft de groene arbeidsovereenkomst nu bij acht bedrijven geïmplementeerd. Dat contract is ontstaan uit persoonlijke frustratie, vertelt de jurist, die begin dit jaar door het Financieele Dagblad werd uitgeroepen tot een van de vijftig jonge, ondernemende talenten van 2023. Koomen wilde met de trein naar Zuid-Italië in plaats van vliegen en zag dat dat veel duurder en tijdrovender was. ‘Duurzaamheid is voor mij belangrijk, maar het is tegelijkertijd best lastig om duurzame keuzes te maken. Daarom richt ik mij op werkgevers. Die hebben de middelen om verandering teweeg te brengen.’
Voorbeelden van duurzame afspraken zijn er genoeg. Een vegetarische lunch op kantoor. Meer vakantiegeld als je met de trein op vakantie gaat in plaats van met het vliegtuig. Als je je salaris op een duurzame bank laat storten, plant je werkgever een boom. De meeste weerstand, vertelt Koomen, kwam van een bedrijf dat een extra vrije dag voor deelname aan een demonstratie of klimaatactie ‘te activistisch’ vond.
Hoe gaan jullie te werk?
‘Als we de groene overeenkomst op maat maken, starten we met een intakegesprek. Welke afspraken staan in de huidige overeenkomst? Wat kan eruit? We zoomen in op de bedrijfscultuur, wat voor onderneming is het? Welke afspraken en welke beelden passen daarbij? Op basis daarvan gaan we aan de slag. We hebben een menu met opties. Je kunt als bedrijf zeggen: dit past wel bij ons, dit niet.’
Koomen en haar collega’s bij Patroon Legal Design richten zich dus niet alleen op een groene arbeidsovereenkomst. Ze noemen zichzelf ‘juristen die in beeld denken’ en zetten zich sinds zes jaar in voor duidelijke en toegankelijke juridische communicatie. Ze adviseren om de contracten niet alleen groener, maar ook korter, toegankelijker en aantrekkelijker te maken.
Hoe kort is kort?
‘Het kan op één A4’tje. Een arbeidsovereenkomst van twintig pagina’s, vol met waarschuwingen en boeteclausules, kan voelen als een enorme domper. Daar spreekt geen vertrouwen uit. Terwijl juist die eerste fase zo belangrijk is, als de basis van wederzijds commitment waarop je verder bouwt.’
Staat alles er dan wel in dat erin moet staan?
‘Ja, dat kan prima. Het is super geregeld in de wet in Nederland. Daar kun je niet van afwijken. Mocht je er toch een concurrentiebeding in willen, dan heb je misschien iets meer ruimte nodig. Maar dat vind ik niet meer van deze tijd. Dat is een kwestie van goed werkgeverschap: ook als het niet werkt tussen werkgever en werknemer, moet die laatste zijn carrière elders kunnen voortzetten.’
Hoe maak je de overeenkomst toegankelijk?
‘Wij adviseren om gewone-mensentaal te gebruiken. Als het contract lang, saai en ingewikkeld is, wordt dat vaak slecht gelezen. Dan is het risico veel groter voor je organisatie. Kort, duidelijk én visueel aantrekkelijk, want we gaan ook voor de wow-factor.’
Wat is de rol van HR?
‘Die is cruciaal. Op de achtergrond kijken marketing en communicatie misschien mee, maar HR is leidend op het gebied van wat erin moet staan, wat een organisatie uit wil stralen. HR-professionals hebben ook de meeste feeling met werknemers. Ik raad ook echt aan werknemers erbij te betrekken. Leg het niet op, kijk of het bottum-up kan komen. Dat werkt het best.’
Eerder maakte je je een beetje boos over mensen die ‘haken en ogen’ zien aan het vergroenen en versimpelen van de arbeidsovereenkomst.
‘Ja. Advocaten gaan ermee aan de haal. Ze zeggen: doe het niet zelf. Maar ik zeg tegen HR-managers: doe het wel zelf, dat kan prima. Zeker omdat zij de organisatie en de werknemers het beste kennen. Haken en ogen zie ik niet. Misschien wel aandachtspunten, maar die zijn er altijd.’
Heb je een voorbeeld van zo’n aandachtspunt?
‘Of je controlemechanismes gaat instellen, kan zo’n punt zijn, en hoe. Ga je uit van vertrouwen of vraag je je werknemer om een treinselfie te sturen om te bewijzen dat hij per trein naar zijn vakantiebestemming is gereisd. Dat kan iets zijn om over na te denken.’
Is het een gemiste kans als je niet voor een groene en aantrekkelijke arbeidsovereenkomst kiest?
‘Het is allereerst belangrijk dat het contract bij je organisatie past, maar ook dat je rekening houdt met de wensen van je werknemers. Sowieso kan het goed zijn voor de PR van je bedrijf en de employer branding. Een mooi voorbeeld daarvan is het contract van één pagina van Tony’s Chocolony dat viral ging. Afgelopen zomer hebben we vierduizend werknemers van een consultancykantoor gevraagd of hun werkgever duurzaamheidskeuzes actief moet stimuleren. Daarvan zei 93% ‘ja’. En 87% zei ‘ja, dit wil ik’, nadat we de groene arbeidsovereenkomst aan hen hadden voorgelegd. Dat bewijst in elk geval dat veel werknemers er klaar voor zijn.’
Fotobron: Shutterstock