De casus
De manager van Thijs belt in verband met een acute situatie. Thijs heeft te horen gekregen dat zijn contract niet wordt verlengd. Hij reageerde zeer emotioneel, tot grote schik van zijn manager. Thijs was in shock en zei dat hij een eind aan zijn leven zou maken nu hij zijn baan ging verliezen. Hij had al langer geldproblemen en deze tegenslag maakte hem wanhopig. Thijs woonde alleen en zijn manager had er geen goed gevoel over als Thijs zomaar naar huis ging. Ook collega’s van Thijs waren flink geschrokken. Zij kenden hem als iemand met een klein sociaal netwerk, hij had weinig familie en vrienden. Deze opeenstapeling van problemen maakten hem wanhopig en ze vreesden dat hij nu geen uitweg meer zag. ‘Hoe kan ik met deze situatie omgaan en voorkomen dat Thijs zelfmoord pleegt?’, vraag de manager.
Hoe vaak komt suïcide voor?
Veel mensen in Nederland hebben in hun omgeving ooit met suïcide of een poging daartoe te maken. In 2018 hebben 1.829 mensen een eind aan hun leven gemaakt, dat is dagelijks 5 mensen. Elke dag komen er 40 mensen na een suïcidepoging op de spoedeisende hulp. Elk jaar denken 485.000 mensen aan zelfmoord. Twee van de drie zelfdodingen vindt plaats onder mannen. 55% van de mensen die overlijden door suïcide is tussen de 40 en 65 jaar. Er is een verhoogde kans op zelfdoding als mensen alleenstaand zijn. Ook zijn verlies van werk of gezondheid, arbeidsongeschiktheid, lager inkomen en het hebben van schulden, belangrijke risicomomenten. Mensen met een bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkering overlijden 5x vaker door zelfdoding.
Tip: In XpertHR lees je de stappen om suïcidepreventie binnen de organisatie te versterken.
Neem signalen altijd serieus
Het is een hardnekkig misverstand dat praten over zelfmoord iemand alleen maar op een idee brengt. Of dat iemand die veel aan zelfdoding denkt of erover praat, nooit echt een einde aan zijn of haar leven zal maken. De uitspraak van Thijs in deze richting is een signaal dat serieus genomen moet worden. Voor hem is er een onverwachte tegenslag die hem radeloos maakt. Er ontstaat een uitzichtloze situatie. Het is belangrijk dat leidinggevenden en HR hun onderbuikgevoel niet negeren. Zorgelijke verandering in het gedrag van medewerkers en uitspraken over gedachten aan zelfdoding zijn signalen waar je over in gesprek gaat.
Suïcidepreventie: Ga in gesprek
Aarzel niet en stel concreet de vraag aan de medewerker: ‘Je wilt niet meer verder leven, denk je aan zelfdoding?’ Hiermee zet je de deur open en laat je zien dat je er voor iemand bent. Laat de medewerker vrijuit praten. Hoe moeilijk en confronterend praten over suïcideplannen ook is, ga het gesprek niet uit de weg. Spreek geen oordeel uit, maar luister en toon begrip. Probeer niet de problemen van de medewerker op te lossen en geef geen adviezen, hoe goedbedoeld ook. Iemand die zo wanhopig is, kan daar niets mee. De worsteling benoemen kan al voldoende zijn.
Zoek samen hulp
Stel voor om samen professionele hulp te zoeken. Doorverwijzing vindt doorgaans plaats via de huisarts. Soms zijn schaamte en/of angst voor de gevolgen van hulp zoeken een drempel om hulp te vragen. Blijf met de direct betrokkenen, zoals de leidinggevenden, collega’s en HR, om de medewerker heen staan. Ook kunnen de bedrijfsarts en bedrijfsmaatschappelijk werk een rol spelen. Schakel ze in om signalen mee te bespreken en ook om zelf hulp en steun te vragen. Voorkom dat leidinggevenden en HR de rol van hulpverlener krijgen. Bewaak je eigen grenzen en draag de last niet alleen.
Suïcidepreventie op de werkvloer
HR kan verschillende stappen ondernemen om suïcidepreventie binnen de organisatie te versterken, voor de veiligheid van de medewerkers en klanten. Ontwikkel een stappenplan voor leidinggevenden en andere collega’s om zelfdoding te voorkomen. Omschrijf hierin welke signalen je kunt herkennen van medewerkers die denken aan zelfdoding en hoe je met ze in gesprek kunt gaan. Zorg voor heldere lijnen met betrekking tot taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Naar wie verwijs je binnen/buiten de organisatie door? Train medewerkers met een sleutelrol binnen de organisatie door middel van een suïcidepreventietraining. Praten over zelfmoordgedachten is cruciaal.