En dan mág iedereen eindelijk weer naar kantoor, ontstaan er op sommige plekken nieuwe conflicten: gevaccineerde werknemers die niet met ongevaccineerden willen werken. Wat moet je daar als HR mee? Veel buitenlandse bedrijven, waaronder Facebook en Google, kiezen ervoor alleen gevaccineerden op kantoor te laten werken. In Nederland hebben TicketMaster en Leaseplan zich bij hen geschaard.
Voor Heleen Mes, oprichter van HXWork, is deze maatregel te rigide. Ze pleit ervoor om de zaken met enige nuchterheid te bekijken. ‘Laten we blijven beseffen dat een ongevaccineerde allereerst een gevaar is voor zichzelf. Natuurlijk heb je altijd situaties waarbij iemand extra kwetsbaar is. Iemand bij wie een prik bijvoorbeeld niet goed werkt en die daarom extra angstig is. Daar lever je als HR maatwerk. Als voormalig HR-directeur weet ik: voor alles is een oplossing. Laat zo iemand bijvoorbeeld langer thuiswerken, leg gratis zelftesten neer, doe de overdracht nog maar eventjes telefonisch.’
Dus geen QR-code ook voor kantoor?
‘Nee. Meer sturing van de overheid, de roep klinkt al, gaat dit conflict niet uit de wereld helpen. Integendeel. De ene organisatie is de andere niet. Dat verpleeghuizen en ziekenhuizen niet willen toestaan dat ongevaccineerd personeel kwetsbaren in gevaar brengen, is volstrekt logisch. Maar een autobedrijf waar straks misschien negentig procent van het personeel volledig is ingeënt, moet nadenken voordat het die tien procent ongevaccineerden uitsluit. Laten we de zaak niet op de spits drijven, maar de kwestie naar oud-Nederlands gebruik met elkaar oplossen.’
Hoe dan? Is het niet bovenal een arbeidsrechtelijk verhaal?
‘Nee, helemáál juist niet. En we moeten ook voorkomen dat conflicten daarin belanden. Ik lees de verhalen over werknemers die overgaan tot werkweigering, met alle risico’s van dien. Onnodig. Mensen hebben de vrije keus om zich te laten vaccineren. Als werkgever heb je die keus te accepteren. In feite is het een vraagstuk over diversiteit en inclusie: mag je op het werk zijn wie je bent? Kun je accepteren dat mensen anders denken en andere beslissingen nemen? Hoe verdraagzaam wil een organisatie zijn? Vervolgens is het zaak te voorkomen dat de verschillen op de werkvloer worden uitvergroot. Dat mensen in twee kampen tegenover elkaar komen te staan.’
Hoe voorkom je twee kampen?
‘Door begrip te kweken voor elkaars standpunten. Ga eens in de schoenen staan van iemand die een kwetsbare gezondheid heeft of een kwetsbaar iemand heeft in z’n omgeving. Dan begrijp je diens angst. Andersom is het belangrijk dat je niet zomaar alle vaccinweigeraars wegzet als gekke “wappies”. Bedenk dat ieder zo zijn eigen redenen heeft. Ik ga ervanuit dat het een kwestie van tijd is voordat we hier een werkende weg in hebben gevonden. Tot die tijd roep ik beide partijen op tot acceptatie, verdraagzaamheid en praten met elkaar.’
Denk je dat erover praten helpt?
‘Jazeker, zolang je dat niet op een gelijkhebberige manier doet. Het alsmaar herhalen van je eigen standpunt heeft geen zin. Maar elkaars achtergronden leren kennen en naar elkaar luisteren, dat helpt zeker.’
Welke rol heeft HR daarin?
‘Ga vooral pragmatisch met conflicten als deze om. Kies geen partij. Neem geen maatregelen vanuit boosheid of onbegrip voor een bepaald standpunt. Probeer je eigen overtuiging of boosheid eruit te laten en zie een coronaconflict als elk ander arbeidsconflict. Vraag medewerkers om mee te denken in oplossingen. Vervolgens kom je samen tot een oplossing, hoe B-keus die soms kan ook kan zijn.’
‘Organisatiebreed kan HR stimuleren om het in teams erover te hebben. Als je met het team er niet uitkomt, haal er een gespreksleider of mediator bij. Dreigt er in een organisatie veel polarisatie te ontstaan? Dan zou je iets kunnen organiseren om de kampen dichter bij elkaar te brengen. Zelf heb ik wel eens een soort Lagerhuis-debat georganiseerd. Werknemers moeten dan over en weer elkaars standpunten uitdragen. Of iets anders. Verzin het maar. Het is belangrijk dat je alles hebt geprobeerd voordat je rigoureuze maatregelen treft. Een rechter kijkt daar ook naar. Heb je als werkgever alles gedaan om dit in goede banen te leiden?’
Wat moet je vooral niet doen?
‘Elkaar proberen te overtuigen. Je overtuiging te fanatiek uitdragen werkt niet en het verpest de sfeer. Bij beide kampen spelen sterke emoties, zoals angst, een grote rol. Elkaar op de werkvloer om de oren slaan met statistieken en onderzoeken heeft dan geen zin. Percentages en onderzoeken komen niet meer binnen. Emotie weegt zwaarder dan feiten.’
En wat moet een werkgever of HR vooral niet doen?
‘Nu we weer naar kantoor kunnen, moeten we de goede dingen van de lockdownperiode niet weggooien. Ik merk dat sommige werkgevers doorslaan naar de andere kant. Zo van: “We houden op met die flauwekul en nu iedereen weer terug naar kantoor.” Maar hun werknemers hebben de voordelen gemerkt van thuiswerken. Die hebben gezien dat het goed kan werken. Dus ga mee met je tijd en bewaar het goede van die anderhalf jaar. Daar hoort een deel thuiswerken bij.’
Vragen naar vaccinatiestatus mag
Daarom wil zeven op de tien werkgevers de vaccinatiestatus van hun personeel weten, blijkt uit een peiling van werkgeversvereniging AWVN in september. Volgens de Rijksoverheid mag daarnaar informeren best, zolang de werkgever maar niks vastlegt. Bovendien is een werknemer niet tot antwoorden verplicht.
Werkgevers zijn verplicht voor een veilige werkomgeving te zorgen. Ze mogen van ongevaccineerde werknemers – of voor werknemers niks daarover willen zeggen – in bepaalde gevallen daarom aanpassingen van werk vragen. Voorbeelden zijn: een aangepast werkrooster, een andere werkplek persoonlijke beschermingsmiddelen en thuiswerken. Is de deur naar een coronapas nu op een kier gezet? Minister Hugo de Jonge (volksgezondheid) zei in de persconferentie eind september te gaan verkennen ‘of en hoe het coronatoegangsbewijs in de zorg, maar ook in andere werksituaties gebruikt zou kunnen worden’.
Meer artikelen over Corona & HR:
- Mag je werknemers verplichten om ander werk te doen in coronatijden?
- Ziekteverzuim stijgt sinds aangescherpte coronamaatregelen
- Schenden we de veiligheid of de privacy van onze werknemers?
Fotobron: Shutterstock
