Casus
‘Het rapport van de mentale scan van Max ligt op tafel. Hij verzuimt frequent en is door zijn manager verwezen. Max heeft de Vragenlijst Arbeid en Re-integratie (VAR-2) ingevuld en we bespreken de uitslag. ‘Ik wist wel dat ik hoog zou scoren op depressieve klachten’, zegt hij, ‘die heb ik al jaren. De psycholoog die mij drie jaar geleden behandelde, vond de grootste winst van de therapie dat ik geen doodswens meer had. Mijn leven heeft weer enige zin gekregen’.
Max merkt zijn slecht scorende leefstijl op. ‘Ik sport niet regelmatig, rook zo nu en dan een sigaartje, ik drink dagelijks wijn bij het eten of een biertje ‘s avonds, ik ben te zwaar geworden en ontspan eigenlijk onvoldoende. Dit is best confronterend’. Max vraagt steun in de rug om zijn leefstijl te veranderen. ‘Hoe kan ik weer fitter en gezonder worden zodat ik me minder vaak hoef ziek te melden?’.
5 BRAVO-thema’s
Veel Nederlanders laten zich regelmatig verleiden tot ongezond gedrag. 48,7% van de bevolking heeft overgewicht, 50% van de volwassenen beweegt te weinig en er wordt te weinig groente, fruit en vis gegeten. Een ongezonde leefstijl heeft consequenties voor de persoon zelf maar ook voor de organisaties waar ze werken. Verschillende studies hebben aangetoond dat een ongezonde leefstijl samenhangt met ziekteverzuim en productiviteitsverlies. Het wetenschappelijk onderzoek van de Universiteit Utrecht laat zien dat er verband is tussen enkele leefstijlgedragingen en individuele werkprestaties.
Leefstijl heeft zowel te maken met ongezond gedrag, zoals roken en overmatig alcoholgebruik, als met gezond gedrag, zoals lichaamsbeweging, gezonde voeding en ontspanning. Deze gedragingen staan in Nederland ook wel bekend onder de noemer ‘BRAVO’. BRAVO staat voor (meer) Bewegen, (stoppen met) Roken, (matig gebruik van) Alcohol, (gezonde) Voeding en (voldoende) Ontspanning.
1. Meer bewegen
De beweegrichtlijnen voor volwassenen zijn minstens 2,5 uur per week matig intensief bewegen, verspreid over meerdere dagen en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten (zoals volleybal, dansen of zwemmen). Langer, vaker en/of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel.
Werknemers die voldoende bewegen hebben minder risico op chronische ziekten en verzuimen minder. Daarnaast heeft met name zwaar intensief bewegen een positieve invloed op de werkprestatie. Max deed vroeger aan hardlopen en gaat daar weer mee starten. ‘Hardlopen zal mijn conditie verbeteren en ook mijn depressieve klachten verminderen. Tijdens het hardlopen kan ik niet piekeren!’
Bewegen op de werkvloer krijgt ook steeds meer aandacht omdat langdurig zitten het risico op gezondheidsklachten vergroot, met name hart- en vaatziekten. ‘Zitten is het nieuwe roken’, koppen de kranten. Faciliteer als HR dat medewerkers tijdens het werk kunnen bewegen. Afwisseling baat, zoals de trap nemen, zit-sta-bureaus, een wandeling tijdens de pauze of staan tijdens het werkoverleg en telefoneren.
2. Stoppen met roken
Ongeveer een kwart van de werknemers rookt en neemt daarvoor rookpauzes tijdens het werk. Rokers zijn vaker ziek dan niet-rokers. Zo hebben zware rokers een verzuim van 5,8% ten opzichte van een percentage van 3,4% voor ex-rokers en 2,4% bij niet-rokers.
Drie gezondheidsfondsen, Hartstichting, KWF en Longfonds, voeren campagne voor een Rookvrije Generatie. Roken is verreweg de belangrijkste oorzaak van sterfte en ziekte (longkanker, COPD, hart- en vaatziekten). Ruim één achtste van de totale ziektelast in Nederland is toe te schrijven aan roken. Per jaar overlijden 20.000 Nederlanders aan de gevolgen van roken. Stoppen met roken heeft altijd zin.
3. Matig gebruik van alcohol
Recente cijfers geven aan dat 9,2% van de beroepsbevolking overmatig drinkt (= meer dan 21 glazen per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week voor vrouwen). In de horeca, bouwnijverheid en landbouw is het alcoholgebruik het hoogst. Vooral in ploegendienst, repetitief werk en nachtwerk. Werknemers in managementfunctie van alle sectoren drinken meer dan in andere functies. De beschikbaarheid van alcohol, het ontbreken van directe supervisie, werkstressoren, hoge werkeisen zonder een goede beloning en sociale druk zijn bevorderende factoren voor alcoholgebruik.
Alcoholgebruik op of rondom het werk veroorzaakt economische schade: werknemers verzuimen meer en presteren minder. Daarnaast kan alcoholgebruik leiden tot bedrijfsongevallen, productiefouten, onvoldoende functioneren en verslechtering van de werksfeer.
Max doet mee met de uitdaging IkPas. Hij drinkt een maand geen alcohol om zijn gewoontegedrag van vrijwel dagelijks alcohol drinken te doorbreken. In combinatie met het hardlopen zal hij zich fitter gaan voelen. Hij wordt zich bewuster van de keuze om wel of niet te drinken.
4. Gezonde voeding
Bijna de helft van de bevolking is (veel) te zwaar, drie kwart eet te weinig groente en fruit en slechts 14% voldoet aan de richtlijn voor het eten van vis. Gezonde voeding levert voldoende voedingsstoffen en draagt bij aan het voorkomen van chronische ziekten en daardoor verzuim. Mensen met een gezond gewicht hebben minder risico op ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten en psychosociale problemen. Er is een positieve relatie gevonden tussen gezonde voeding en werkprestaties. Hoe meer gezonde voeding (groente en fruit) iemand eet hoe hoger de werkprestaties.
Het Voedingscentrum biedt wetenschappelijke en onafhankelijke informatie over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze. Mensen krijgen voldoende mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen als ze eten volgens de Schijf van Vijf. De aanbevolen hoeveelheden zijn per leeftijd en geslacht verschillend. Aan de hand van zijn leeftijd, lengte en gewicht berekent Max zijn BMI (Body Mass Index). Hij is te zwaar voor zijn lengte. Een diëtist gaat hem helpen om zijn eetpatronen aan te passen en af te vallen.
5. Voldoende ontspanning
Doorgaans zijn avonden en weekenden geschikt voor ontspanning en herstel. Echter, door de opkomst van de moderne informatie- en communicatietechnologie en de 24-uurs economie werken steeds meer medewerkers buiten kantoortijden en verlengen zij hun arbeidsdag. Dit betekent dat er minder tijd is voor herstel en dat de kwaliteit van herstel wordt aangetast.
Er zijn verschillende soorten herstel van belang. Het psychologisch loskoppelen (volledig mentaal loskomen van het werk), het zoeken van ontspanning (activiteiten in de vrije tijd met weinig actie, die positieve emoties opwekken) en zogenoemde ‘Mastery’-ervaringen (uitdagende activiteiten buiten het werk waar je van leert). Deze laatste herstelervaring is positief gerelateerd aan goede werkprestaties.
Ook slaap is een belangrijke factor om te herstellen. Schattingen laten echter zien dat 20 tot 30% van de volwassenen last heeft van slapeloosheid (minstens driemaal per week slecht slapen). Een goede nachtrust leidt ertoe dat iemand zich uitgerust voelt. Verzuim neemt af als de slaapkwaliteit goed is.
Medewerkers met een goed ontwikkeld mentaal vermogen en een gezonde leefstijl hebben een kleiner risico op het krijgen van psychische klachten en stoornissen. Zij voelen zich vitaler en zitten beter in hun vel. Statistisch gezien leven mensen met een gezonde leefstijl gemiddeld 10 jaar langer. Wat doet u als HR om te investeren in de mentale fitheid van medewerkers?
Bronnen:
- BRAVO op het werk | Een onderzoek naar de relatie tussen leefstijlgedragingen en individuele werkprestatie | M.C.W. Peeters, A. Ligthart, W.B. Schaufeli & T. Taris | Tijdschrift voor Human Factors – jaargang 40 – nr. 4 – december 2015 | https://www.wilmarschaufeli.nl/publications/Schaufeli/449.pdf
- Loketgezondleven.nl | Gezondheidsthema’s voor gezond werken
- IkPas.nl | Zet je alcoholgebruik op pauze
- Voedingscentrum.nl
Lees hier meer artikelen in het thema Duurzame inzetbaarheid.
Bron: Shutterstock
