D66 pleit voor riante ouderschapsverlofregelingen, een ‘urenvoordeel’ en een basisbedrag als alternatief voor het complexe toeslagenstelsel. De belangrijkste punten op het gebied van werk en arbeidsmarkt uit het verkiezingsprogramma staan hieronder uitgelicht.
Urenvoordeel: werken moet meer lonen
D66 wil dat werken loont en verlaagt daarom de belasting voor lage- en middeninkomens. Ook introduceert het een ‘urenvoordeel’. Werknemers die meer dan drie dagen per week werken, gaan minder belasting betalen. Meer uren werken wordt financieel aantrekkelijker voor mensen die nu in een (deeltijd)baan werken. Dat helpt tegen krapte en zorgt dat meer mensen financieel zelfstandig worden. En wie nu al meer dan drie dagen per week werkt, houdt daar straks netto meer van over. Daarnaast maakt het ‘urenvoordeel’ het belastingstelsel ook eerlijker, vindt D66, ‘omdat mensen die nu voltijd werken tegen een niet zo hoog uurloon, evenveel belasting betalen als iemand die met een hoger uurloon veel minder uren werkt’.
Polderen tegen de krapte
Maar meer mensen aan het werk krijgen of meer uren laten werken is niet genoeg. D66 ziet de oplossing in de ‘polder’ en pleit voor een gezamenlijke landelijke krapteaanpak van werkenden, ondernemers en de overheid. Bijvoorbeeld door een opleiding te kunnen volgen met behoud van uitkering en door samen te werken met werkgevers die een baangarantie geven. Vanuit de krapteaanpak komen er meer middelen voor begeleiding naar werk in tekortsectoren. Te beginnen in het onderwijs, de zorg en in de techniek.
Daarbij wil de partij de werkgeverspremies voor de laagste inkomens verlagen, zodat het aantrekkelijker wordt voor werkgevers om mensen die moeilijk aan het werk komen, in dienst te nemen.
Makkelijker uitwisselen van zorgpersoneel in regio
In de coronacrisis zijn goede voorbeelden ontstaan als het gaat om het uitwisselen van personeel tussen zorginstellingen in een regio. Dit moet in de toekomst makkelijker worden zodat zorgprofessionals (tijdelijk) op andere plekken kunnen werken bijvoorbeeld door in dienst te zijn van een regionale zorgorganisatie in plaats van één enkele zorgaanbieder. Fiscale en juridische belemmeringen die dit in de weg zitten, wil D66 oplossen.
Werken waar je wilt
De wet ‘Werken waar je wilt’, die struikelde in de Eerste Kamer, beleeft een comeback in het programma van D66: ‘We stimuleren het slimmer organiseren van werk. Met de Wet werken waar je wilt wordt het mogelijk om vaker thuis te werken voor beroepen die niet aan een locatie zijn gebonden. Mensen krijgen meer regie op de uren die ze willen werken. Ruim een half miljoen mensen willen wel meer werken, maar krijgen het niet voor elkaar bij de werkgever. Werknemers kunnen straks terecht bij de nieuw op te richten arbeidscommissie als ze het niet eens zijn met de afwijzing van hun verzoek om meer uren. Werkgevers zullen meer moeten doen om roosters aan te passen en mensen meer regie en regelruimte te geven, zodat ze extra uren ook zelf goed kunnen inplannen.’
Kinderopvang en uitbreiding van verlof
In het programma is veel aandacht voor de combi werk-gezin. Behalve bijna gratis kinderopvang, komt D66 met een nieuw plan: de rijke schooldag. Dat is een verlengde schooldag, waarbij leerlingen talenten kunnen ontwikkelen op het gebied van sport, kunst of techniek. De rijke schooldag laat werktijden van ouders beter aansluiten op de tijden van kinderen.
Ouders mogen als het aan D66 ligt samen in totaal een jaar verlof opnemen bij de geboorte van een kind. Op korte termijn wordt het betaald ouderschapsverlof van negen weken verdubbeld naar achttien. Op lange termijn wil de partij de bestaande regelingen vereenvoudigen naar IJslands model: beide ouders krijgen zes maanden verlof en kunnen maximaal zes weken onderling uitwisselen.
Van toeslagen naar basisbedrag
Het huidige toeslagenstelsel vindt D66 – net als de alle andere partijen – onnodig ingewikkeld. ‘Het leidt tot een enorme administratieve rompslomp waar mensen in verdwalen en tot problematische schulden die soms boven de ton uitstijgen.’ D66 wil de toeslagen inruilen voor een individueel basisbedrag. Dit is een verzilverbare heffingskorting die met je belasting wordt verrekend en die in geld wordt uitgekeerd bij geen of te lage inkomsten. Het basisbedrag wordt steeds verder verhoogd, om andere vormen van inkomensondersteuning te kunnen afbouwen. Daarbij wil de partij de financiële zekerheid versterken door het minimumloon en de uitkeringen flink te verhogen.
Het D66-programma in bullets
- Grenswerken makkelijker maken, belemmeringen in de fiscaliteit en sociale zekerheid voor werkgever en werknemer weghalen.
- In Europees verband misbruik van het vrij verkeer van werknemers tegengaan; de route verbieden waarbij uitzendbureaus die arbeidsmigranten uitlenen aan andere lidstaten, om een werkvergunning te omzeilen.
- Werkgevers zullen meer moeten doen om roosters aan te passen en mensen meer regie en regelruimte te geven, zodat zij extra uren ook zelf goed kunnen inplannen.
- Schijnzelfstandigheid aanpakken, te beginnen in onderwijs en zorg.
- Met een leerbudget krijgt iedereen de mogelijkheid om een leven lang te blijven leren.
- Verhogen van minimumloon naar tenminste €17,50 in 2028, de bijstand stijgt volledig mee.
- Afschaffen van de toeslagen. Dit gaat geleidelijk, in een aantal stappen.
- Individueel basisbedrag voor elke meerderjarige Nederlander; dit is een verzilverbare heffingskorting die met je belasting wordt verrekend en die in geld wordt uitgekeerd bij geen of te lage inkomsten.
- Bijna gratis kinderopvang.
- De ‘rijke schooldag’ laat werktijden van ouders beter aansluiten op de tijden van kinderen.
- Werkende ouders mogen samen in totaal een jaar verlof opnemen bij de geboorte van een kind. Negen weken betaald ouderschapsverlof in het eerste levensjaar verlengen met negen weken.
- Wettelijk transitieverlof.
- Na de AOW-leeftijd doorwerken makkelijker maken.
- In specifieke sectoren uitzenden helemaal verbieden, wanneer toelatingsstelsel misstanden niet voldoende kan voorkomen.
- Werken voor asielzoekers makkelijker maken, de 24-weken-eis afschaffen.
- Uitbreiding van de ‘Blauwe kaart’ (voor mensen van buiten de EU om veelal in tekortsectoren te komen werken) naar andere dan alleen de hoogste opleidingsniveaus.
- Voorstander van de Wet ingroeiquotum en streefcijfers, die regelt dat de raad van commissarissen van grote bedrijven voor ten minste een derde moet bestaan uit vrouwen; wet aanpassen met een tijdelijk quotum van vijf jaar voor zowel 30% vrouwen als mannen in functies in het toezicht én in het bestuur van bedrijven, doortrekken naar overheid.
- Schotten in re-integratiehulp wegnemen, bijvoorbeeld door jobcoaching beschikbaar te stellen voor een bredere doelgroep, zoals mensen in de WIA en bijstand.
- Werkgeverspremies voor de laagste inkomens verlagen, zodat het aantrekkelijker wordt voor werkgevers om mensen die moeilijk aan het werk komen, in dienst te nemen.
- Een minimumstagevergoeding, voor rekening van werkgevers.
Lees het hele verkiezingsprogramma hier>>
Vergelijk jouw standpunten met die van politieke partijen door het beantwoorden van 19 stellingen!