Wat doet de Inspectie SZW?
De Inspectie SZW is een handhavings- en uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het overheidsorgaan ziet er onder andere op toe dat werkgevers en werknemers de wetten en regels op het gebied van de arbeid naleven. Dit doet het voornamelijk door middel van inspecties. Daarnaast verricht de inspectiedienst diverse andere taken, zoals het onderzoeken van arbeidsongevallen en klachten, monitoring en het toetsen van arbocatalogi.
Welke overtredingen onderzoekt de Inspectie SZW?
De inspecties van de Inspectie SZW zijn niet willekeurig. De Inspectie SZW stelt programma’s vast, die bestaan uit een meerjarige serie van activiteiten, waarin een thema of een sector centraal staat. Jaarlijks publiceert de Inspectie SZW een jaarplan waarin de sectoren staan vermeld die in de periode daarna extra aandacht krijgen. Ook staan de arborisico’s vermeld waar de inspectie op is gericht. Overtredingen kunnen bijvoorbeeld zien op het niet naleven van:
- de arbowetgeving
- de Arbeidstijdenwet
- de Wet arbeid vreemdelingen ;
- enkele onderdelen van de Warenwet; en
- de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag.
Welke rol heeft de Inspectie SZW bij arbeidsongevallen?
Als werkgever ben je verplicht om ernstige arbeidsongevallen direct te melden bij de Inspectie SZW. Doorgaans leidt zo’n melding bij de Inspectie SZW tot een onderzoek. Een ernstig arbeidsongeval is een arbeidsongeval waarbij het slachtoffer aan de gevolgen overlijdt, blijvend letsel oploopt, of in een ziekenhuis moet worden opgenomen. Meld je een arbeidsongeval niet, dan geldt daarvoor een hoge boete.
Welke klachten of verzoeken van werknemers behandelt de Inspectie?
Als de Inspectie een verzoek krijgt van een vakbond, ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging om een onderzoek in te stellen naar arbeidsomstandigheden in een bedrijf of sector, dan moet de dienst daar zo spoedig mogelijk gehoor aan geven.
Bij een klacht van een werknemer of van een vertegenwoordiger van werknemers geldt die verplichting niet. De Inspectie SZW heeft bepaald dat ze alleen een klacht in behandeling neemt over vermoedelijk zware overtredingen die ernstig letsel kunnen opleveren.
Welke rol heeft de Inspectie SZW bij arbocatalogi?
De overheid stimuleert de sociale partners om per sector een arbocatalogus op te stellen. Daarin leggen zij vast hoe er in de sector invulling wordt gegeven aan de globale doelvoorschriften die de wetgever in de arboregelgeving heeft opgenomen. De Inspectie SZW toetst of een arbocatalogus voldoet aan de wetgeving, voordat ze deze publiceren in de Staatscourant. Bij inspecties gebruikt de Inspectie SZW de arbocatalogus die voor het betreffende bedrijf van toepassing is als referentiekader. Alle arbocatalogi zijn te vinden op www.arboportaal.nl.
Hoe inspecteert de Inspectie SZW?
De Inspectie SZW heeft vergaande rechten en bevoegdheden. Het is belangrijk hiervan op de hoogte te zijn, zodat de werkgever niet voor verrassingen komt te staan en adequaat kan reageren.
Binnentredingsrecht
De inspecteurs van de Inspectie SZW beschikken over het ‘binnentredingsrecht’. Zij zijn bevoegd elke werkplek te betreden, bijvoorbeeld voor het verrichten van metingen en het maken van tekeningen en foto’s, maar ook het voor nader onderzoek meenemen van voorwerpen. De bevoegdheid van inspecteurs om de werkplek te bezoeken geldt ook voor de werkruimte van thuiswerkers.
Opsporingsbevoegdheden
De arbeidsinspecteurs zijn ook opsporingsambtenaren. In de praktijk betekent dit dat inspecteurs van de Inspectie SZW het recht hebben om de volgende handelingen uit te voeren:
- beslagleggen op zaken;
- te verklaren dat deze verbeurd zijn;
- bekijken van bescheiden;
- betreden van het bedrijf;
- nemen van monsters;
- aanhouden van voertuigen.
Onderzoek bij bedrijfsongevallen
De Inspectie SZW heeft het recht om bij een bedrijfsongeval een onderzoek in te stellen en hiervan een rapport op te maken.
Geldigverklaring van bewijsstukken
De Inspectie SZW kan de bevoegdheid worden gegeven om bepaalde bewijsstukken geldig te verklaren. Volgens de Arbowet kan bij algemene maatregel van bestuur worden geëist dat voor bepaalde machines of toestellen een bewijsstuk aanwezig is. Hieraan kan worden gekoppeld het verbod om te werken met machines, waarbij geen verplichte bewijsstukken aanwezig zijn.
Verkrijgen van inlichtingen
Werkgever en werknemers zijn verplicht om aan een inspecteur alle gevraagde informatie en inlichtingen te verstrekken. Die gegevens moeten natuurlijk wel betrekking hebben op de naleving van de wetten die de Inspectie SZW controleert. De inspecteur mag een termijn stellen waarbinnen medewerking moet worden verleend. Als een werkgever hier geen gehoor aan geeft, kan hij een boete of strafrechtelijke gevolgen verwachten.
Legitimatieplicht
Tegenover de genoemde rechten en bevoegdheden staat de legitimatieplicht: een inspecteur van de Inspectie SZW moet zich kunnen legitimeren. De werkgever heeft het recht te vragen naar een legitimatiekaart als een inspecteur voor de deur staat.
Welke sancties hanteert de Inspectie SZW?
Als de Inspectie SZW tijdens inspecties of onderzoeken overtredingen waarneemt, kan de inspectiedienst sancties en maatregelen nemen. Deze staan uiteraard in verhouding tot de ernst van de overtreding.
Maatregelen of sancties
De inspecteur kan de volgende maatregelen of sancties opleggen:
- Het maken van een afspraak over het opheffen van de overtreding.
- Het geven van een officiële waarschuwing. Bij minder ernstige, meer administratieve overtredingen volgt eerst een waarschuwing.
- Het stellen van een eis tot naleving van de wet. Een eis stellen houdt in: een verplichting opleggen aan de werkgever. In een eis wordt schriftelijk aangegeven welke wettelijke bepaling is overtreden plus een termijn waarbinnen dit moet zijn verholpen. De inhoud van die eis wordt door de werkgever gemeld aan betrokken werknemers, ondernemingsraad en arbodienst.
- Het aanzeggen van een bestuurlijke boete.
- Het geven van een bevel tot onmiddellijke stillegging van het werk of werkzaamheden. In geval van ernstig gevaar kan de arbeidsinspecteur bevelen het werk stil te leggen, of verbieden om met het werk te beginnen. Hij kan ook bevelen dat werkplaatsen niet mogen worden betreden of moeten worden verlaten vanwege dat ernstige gevaar.
- Het aanzeggen van een proces-verbaal (strafrechtelijk). De arbeidsinspecteur kan als opsporingsambtenaar een proces-verbaal opmaken bij het constateren van strafbare feiten en dat naar de officier van justitie doorgeleiden. Dit wordt toegepast bij strafbare feiten (zeer ernstige delicten of ongevallen met blijvend letsel of dood als gevolg) en meervoudige recidive. De afhandeling vindt plaats door het Openbaar Ministerie.
- Het aanzeggen van een last onder dwangsom. Als dwangmiddel bij een onwillige werkgever kan de inspecteur ten slotte ‘last onder dwangsom’ opleggen. Daarbij moet sprake zijn van onwil van de werkgever om bijvoorbeeld een verplichte inventarisatie te voeren bij het werken met gevaarlijke stoffen. Iedere termijn waarbinnen niet aan een dergelijke verplichting (last) is voldaan, wordt een bepaald bedrag (dwangsom) verbeurd.
Controleert de Inspectie SZW alleen werkgevers, of ook werknemers?
De controles van de Inspectie SZW richten zich vooral op de werkgevers. Zij zijn immers verantwoordelijk voor de naleving van de regels in hun bedrijf. Werknemers hebben echter ook wettelijke verantwoordelijkheden. Daarom gaat de Inspectie SZW ook na of werknemers zich aan de regels houden. Dit laatste gebeurt vooral tijdens de inspecties op de werkvloer zelf. Ziet een inspecteur ter plekke dat een werknemer de regels overtreedt, dan kan hij deze medewerker een boete opleggen. De maximumboete voor de werknemer bedraagt € 450,-. De overtredingen waarop een boete staat kunnen globaal onderverdeeld worden in twee categorieën:
- het verrichten van werkzaamheden of activiteiten die onveilig zijn, en niet zijn toegestaan;
- geen persoonlijke beschermingsmiddelen dragen waar dat verplicht is.
Hoe maak je bezwaar tegen een boete van de Inspectie SZW?
De procedure bij het opleggen van boetes is als volgt. De inspecteur zegt aan dat er een boete wordt opgelegd. Door een aparte instantie binnen de Inspectie SZW wordt de boete en het boetebedrag binnen acht weken opgelegd. Het bedrijf moet de boete dan binnen zes weken betalen.
Ben je het als werkgever niet eens met de boete, dan kun je binnen 15 dagen op de kennisgeving boete reageren. Deze reactie wordt ‘zienswijze’ genoemd. In de zienswijze kun je aangegeven waarom je het niet eens bent met de boete, waarom de overtreding niet verwijtbaar is, of waarom de boete niet betaald kan worden etcetera. Het indienen van een zienswijze heeft geen gevolgen voor het recht om bezwaar in te dienen en in (hoger) beroep te gaan. Het is ook niet verplicht eerst een zienswijze in te dienen, voor je bezwaar maakt.
Tegen de boetebeschikking kan bezwaar worden gemaakt. De boete moet dan wel eerst worden betaald. Het bezwaar moet binnen zes weken na de datum van de boetebeschikking worden ingediend bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Wordt het bezwaar afgewezen en is men het daar niet mee eens, dan is het mogelijk beroep aan te tekenen bij de rechtbank, sector Bestuursrecht. Dit moet gebeuren binnen zes weken na de dag waarop de beslissing over het bezwaarschrift bekend is gemaakt.
Foto: Shutterstock